Edukacyjno - patriotyczny wyjazd do Katynia, Smoleńska i Wilna
Tysiące żeliwnych tabliczek nagrobnych na cmentarzu i przejmujący dźwięk katyńskiego dzwonu umieszczonego poniżej poziomu gruntu - jakby w grobie; ponury widok płachty nagiej, zrytej ziemi na miejscu katastrofy prezydenckiego Tupolewa, potężne baszty smoleńskiej twierdzy, jednego z najdalej na wschód wysuniętych bastionów XVII - wiecznej Rzeczypospolitej; wręcz kipiący złotem, imponujący przepychem ikonostas smoleńskiego soboru prawosławnego – jedna z wizytówek imperialnej Rosji, wreszcie rekonstrukcja „celi Konrada”, gdzie więziony był w Wilnie Mickiewicz czy sprowadzone z Paryża biurko, przy którym poeta pisał „Pana Tadeusza” – to obiekty, na widok których wzruszenie pozostaje jako trwałe i nieporównywalne z niczym przeżycie.
Termin „Zbrodnia Katyńska” od czasu obchodów jej siedemdziesiątej rocznicy, dodatkowo w kontekście katastrofy smoleńskiej, od kilku miesięcy bardziej niż kiedykolwiek wcześniej interesuje opinię publiczną nie tylko w naszym kraju. Jeszcze przed katastrofą prezydenckiego samolotu, w marcu br. katowicki Oddział IPN ogłosił konkurs dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych pt. „Pamięć o Katyniu”. Zainteresowanie konkursem przerosło oczekiwania organizatorów, ponieważ zaangażowało się w niego prawie 100 szkół, ale też nagroda była niebagatelna – darmowy wyjazd do Katynia, Smoleńska i Wilna.
Uczniowie naszego Liceum zostali laureatami w trzech kategoriach konkursowych: plakat (Asia Mucha), strona internetowa (Kasia Bigaj i Kasia Greń) oraz inicjatywa lokalna (szkoła zorganizowała w kwietniu konferencję naukową poświęconą m. in. zbrodni katyńskiej w propagandzie i filmie), i w ramach nagrody 13 uczniów i dwóch opiekunów wzięło udział w wyjeździe wraz z reprezentacjami 18 innych nagrodzonych szkół.
Ośmiodniowy wyjazd w dniach 12 – 19 września miał charakter edukacyjno – patriotyczny, ponieważ historycy IPN przygotowali bogaty program merytoryczny dotyczący bardziej i mniej odległej przeszłości zwiedzanych terenów. Podróż wiodła najpierw śladami Adama Mickiewicza, obejmując jezioro Świteź, Zaosie – miejsce urodzenia poety, gdzie znajdują się zrekonstruowane zabudowania majątku Mickiewiczów oraz pełen pamiątek dworek w Nowogródku, gdzie poeta spędził młodość.
Najważniejsza część trasy znajdowała się w Rosji i obejmowała wizytę w Katyniu oraz na miejscu katastrofy prezydenckiego samolotu, a także zwiedzanie Smoleńska. Msza święta w sąsiedztwie zbiorowych mogił pomordowanych oficerów czy zapalenie zniczy w miejscu katastrofy smoleńskiej to przeżycia, których się nie zapomina. Fakt, że w wyjeździe wzięła udział pani Zuzanna Kurtyka, wdowa po prezesie IPN, który zginął w katastrofie, sprawił, że wizyta w tych miejscach zyskała dodatkowy wymiar.
Na wątek martyrologiczny wyjazdu złożyły się jeszcze wizyty w mniej znanych, ale równie przejmujących miejscach zbrodni NKWD. Szczególne wrażenie sprawia wzgórze pamięci w Kuropatach koło Mińska, gdzie zbiorowe mogiły, zawierające prawdopodobnie ok. 250 tys. ciał Rosjan i Białorusinów, zaznaczone są setkami ustawianych spontanicznie krzyży. Również tysiące pomordowanych Polaków, Żydów i Litwinów upamiętnione są we wsi Ponary koło Wilna.
Wyjazd miał również wymiar religijny: z grupą podróżował kustosz Katedry Wawelskiej, ks. Zdzisław Sochacki, który codziennie odprawiał Msze Święte, często polowe, w niezwykłych miejscach; oprócz Cmentarza Katyńskiego również w Kuropatach wśród setek drewnianych krzyży, w Powiewiórkach na Litwie - w kościółku, w którym był ochrzczony Józef Piłsudski, w kościele Klasztoru Nazaretanek w Nowogródku, wreszcie w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Wilnie, w którego ołtarzu znajduje się oryginał słynnego wizerunku „Jezu ufam Tobie”. Dzięki codziennej Eucharystii spotkanie z tak znaczącymi miejscami i wydarzeniami z przeszłości zyskało właściwy charakter i pozwalało w pełni przeżywać część losów naszej ojczyzny i dramatyczne dzieje naszych przodków.
Ostatnim miastem na trasie wyjazdu było Wilno, którego kręte uliczki i malownicze zaułki, a także miejsca związane z Mickiewiczem, Słowackim, Moniuszką, Kraszewskim czy siostrą Faustyną, na każdym kroku świadczą o przeszłości grodu pod Ostrą Bramą, gdzie do dzisiaj bardzo łatwo można porozumieć się w naszym języku.
Trasa tej podróży zwiera sporo paradoksów: obejmowała ona tereny dzisiejszej Białorusi, Litwy i Rosji, chociaż na żadnym odcinku nie wykroczyła poza obszar niegdysiejszej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Z jednej strony są to więc miejsca bliskie Polakom, a z drugiej jakoś obce, chociaż na trwale wpisane w naszą narodową pamięć – zarówno tę dawną, jak i najświeższą.
W każdym razie w katyńskim lesie ptaki nie śpiewają.